Türk Doğaltaş Sektörü

[helbir]

TÜRK DOĞALTAŞ SEKTÖRÜ

Türkiye, Marmara Adası’nda başlayan 4000 yıllık üretim geçmişiyle, dünyanın en eski doğal taş üreticilerindendir. “Görünür, Muhtemel ve Mümkün” olmak üzere 13,9 milyar ton / 5,2 milyar m3 toplam doğal taş rezervi ile ülkemiz, dünya rezervinin %33’üne sahip bulunmaktadır. Marmara ve Ege Bölgeleri başta olmak üzere, Trakya’dan Doğu Anadolu’ya kadar hemen tüm coğrafi bölgelerimizde, dünya pazarlarında beğeni kazanabilecek nitelikte, 250’nin üzerinde değişik renk, doku ve desende doğal taş çeşidine rastlanmaktadır. Bunlar arasında, ağırlıklı olarak mermer ve traverten olmak üzere, granit, oniks, kireç taşı, bazalt, andezit, kayrak taşı, diyabaz üretimde ön sıralarda yer alan taş çeşitlerimizdir.

SEKTÖR İHRACATI

Doğal taş sektöründe son yıllarda hem yatırım ve üretim, hem de ihracat açısından ulaşılan büyüme hızı, dünya ortalamasının oldukça üzerinde gerçekleşmektedir. Özellikle ülkemiz ihracatı açısından yaşanan gelişmenin boyutu oldukça önemlidir. 1980 yılında sadece 4 milyon dolar olan doğal taş ihracatımız, 1990 yılında 40 milyon dolar, 2000 yılında 568 milyon dolar, 2007 yılı sonunda 1,2 milyar dolar ve 2008 yılında 1,4 milyar dolara ulaşmıştır. Bu süreçte, katma değeri düşük blok mermer ve traverten ihracatı yerine ülkede daha çok katma değer yaratan işlenmiş mermer ve traverten ihracatı da daha önemli hale gelmiştir. Geçmiş yıllarda ağırlıklı olarak hammadde ihraç eden Türkiye bugün, doğal taş ihracatının %67’sini işlenmiş, %22’sini ham blok ve %11’ini yarı işlenmiş olarak gerçekleştirmektedir. Söz konusu artışta, ülkemizdeki altyapı ve teknoloji eksikliklerinin giderilmesi, yeni yatırımlara yönelinmesi ve tanıtıma önem verilmesi gibi unsurlar önemli rol oynamakla birlikte, dünyada ekolojik ve estetik görünümlü malzemelere olan ilgi de artarak devam etmekte, bunun sonucunda doğal taş ürünleri, mimar ve tasarımcılar tarafından daha fazla tercih edilmektedir.

2008 yılı İhracatı

2008 yılında doğal taş sektörümüzde, değerde %12,8 oranında artışla 1,4 milyar dolar, miktarda da % 8,2 artış ile 5,1 milyon ton ihracat gerçekleştirilmiştir. Söz konusu dönemde, ülkeler bazında doğal taş ihracatımıza bakıldığında ise ilk beşi ABD (307,6 milyon dolar, %20,3 azalış), Çin (294,4 milyon dolar, %36,7 artış), İngiltere (69,7 milyon dolar, %7,2 azalış), Birleşik Arap Emirlikleri (46,8 milyon dolar, %229 artış) ve Kanada (46,1 milyon dolar, %15,5 artış) oluşturmaktadır. ABD’ye yapılan ihracatın geçen yıla göre miktar bazında %26 değer bazında ise %20,3 oranında azaldığı görülmektedir. Bunun en büyük sebebi ise, 2007 yılında başlayan ABD inşaat sektöründeki yaşanan durgunluğun ardından, 2008 yılında ortaya çıkan küresel krizin durgunluğu daha da derinleştirmesidir.

2009 yılı Ocak-Haziran Dönemi İhracatı

2008 yılı Ocak-Eylül döneminde doğal taş ihracatımız 2007 yılının aynı dönemine göre miktarda %6,9 değerde de %18,6 oranında artışlar kaydederek, 3,9 milyon ton karşılığı 1,1 milyar dolara ulaşmıştır. 2009 yılı Ocak-Haziran döneminde doğal taş ihracatımız 2008 yılının aynı dönemine göre miktarda %9.7, değerde de %22 oranında azalışlar kaydederek, 2.1 milyon ton karşılığı 523.8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Dünya doğal taş ticareti potansiyelinin büyük bir kısmını oluşturan işlenmiş ürünler 2009 yılı ilk altı aylık döneminde, doğal taş ihracatımızdan yaklaşık %67.7 pay alırken, ham ürünler ve yarı işlenmiş ürünler sırasıyla %20.3 ve %12 pay almışlardır. İşlenmiş Traverten ve İnşaata Elverişli Diğer İşlenmiş Taşlar ihracatının artarak blok ihracatına göre çok daha fazla katma değerin ülkemize kazandırılmış olması, doğal taş sektörünün yaşanan küresel kriz ortamından daha az etkilenmesini sağlamıştır. Söz konusu dönemde, doğal taş ihracatının yapıldığı ülkelerin başında 109.7 milyon dolarla Çin Halk Cumhuriyeti gelmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti’ni sırasıyla, 99.3 milyon dolarla Amerika Birleşik Devletleri, 22.8 milyon dolarla Suudi Arabistan ve 22.1 milyon dolarla İngiltere izlemektedir. Ürün bazında ise; ham blok/plaka ihracatında Çin, işlenmiş mamul ürün ihracatında ise ABD ilk sırada yer almaktadır. 2009 yılı Ocak-Haziran döneminde, Suudi Arabistan’ın %30.6, Libya’nın %240.3, Hindistan’ın %17.2, Azerbaycan-Nahcıvan’ın 53.8 ve Kuveyt’in %121.3 oranlarında alımlarını arttırması, doğal taş ihracatımıza olumlu yansımıştır. Sektör ihracatı içerisinde 2009 yılı Ocak-Haziran döneminde %52.1 ile en büyük payı alan İşlenmiş Mermer ihracatı, bir önceki yılın aynı dönemine göre miktarda %21.6, değerde de %35.3 oranında azalış göstererek, 569.5 bin ton karşılığı 273.4 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İşlenmiş Mermer ihracatının 2009 yılı Ocak-Haziran döneminde en fazla yapıldığı ülkeler arasında ABD 70.2 milyon dolarla (%52.3 azalış) ilk sırada yer almış, bu ülkeyi 21.3 milyon dolarla Suudi Arabistan (%29.5 artış) takip etmiştir. Söz konusu dönemde, %20.3’lük payı ile, sektör ihracatı içerisinde ikinci büyük grubu oluşturan Mermer-Traverten Ham Blok ihracatı ise miktarda %2.5, değerde de %13 azalış göstererek 984.9 bin ton karşılığı 106.5 milyon dolara ulaşmıştır. Bu ürün grubunda ihracat sıralamasında Çin Halk Cumhuriyeti birinci (69.7 milyon dolar, %8.9 azalış), Hindistan ikinci (9.9 milyon dolar, %21.8 artış) ve Suriye üçüncü (8.1 milyon dolar, % 4.9 azalış) olarak yer almaktadır. Yarı İşlenmiş Mermer-Traverten ihracatımız 2009 yılı Ocak-Haziran döneminde, 2008 yılının aynı dönemine göre miktarda %21.5, değerde %3.1 oranlarında azalışla, 312.3 bin ton karşılığı 57.2 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde Çin Halk Cumhuriyeti, 39.5 milyon dolarla anılan ürün grubunun en fazla ihraç edildiği ülke olurken, Çin Halk Cumhuriyeti’ni, 2.9 milyon dolarla İtalya takip etmiştir. Hindistan, Almanya, Tayvan, Yunanistan, Brezilya ve Suriye sektör ihracatının yapıldığı diğer önemli ülkeler olmuşlardır. İşlenmiş Traverten ihracatımız, 2009 yılı ilk altı aylık döneminde, 94.4 bin ton karşılığı 52.5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu ürün ihracatında bir önceki yıl eş dönemine göre, miktarda %91.9, değerde de %74 oranında artış kaydedilmiştir. 25.5 milyon dolarla bu ürün grubunun en önemli pazarı durumundaki ABD alımını, miktarda %89.6, değerde de %87.4 oranında arttırması dikkat çekicidir. Söz konusu ülkeyi 6.6 milyon dolarla Kanada ve 4 milyon dolarla İngiltere takip etmektedir. 2009 yılı Ocak-Haziran döneminde, İnşaata Elverişli Diğer İşlenmiş Taşlar ürün grubunda, 2008 yılının eş dönemine göre miktarda %67.9 artış, değerde de %33 oranlarında artışla, 25.4 bin ton ve 13.5 milyon dolar ihracat gerçekleştirilmiştir. Bu ürün grubunda en fazla ihracat, 2.8 milyon dolarla ABD’ye yapılırken, 1.3 milyon dolarla Libya diğer önemli pazarımız olmuştur. Öte yandan, İşlenmiş Granit ihracatımız, 2009 yılı Ocak-Haziran döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre miktarda %11.6 artış, değerde ise %21.7 oranında azalışla 19.9 bin ton karşılığı 9.4 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu mal grubunun ihracatının en fazla yapıldığı ülkeler arasında Libya, 2.9 milyon dolarla birinci sırada yer alırken, bu ülkeye yapılan ihracatta 2008 yılının aynı dönemine göre miktarda %975.5, değerde %975.5 oranında artış kaydedilmiştir. 2009 yılı ilk altı aylık döneminde Azerbaycan-Nahcivan alımını miktarda %352.1 oranında arttırarak ikinci sıraya yerleşmiştir. Öte yandan, 2008 yılı Ocak-Haziran döneminde alım yapmayan Bosna Hersek 2009 yılı aynı döneminde ülkemizden 567.5 bin dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Rusya ve Almanya diğer önemli ülkeler olmuşlardır. 2009 yılı Ocak-Haziran döneminde ihracat yapılan doğal taşlar ürün grubu içinde Yarı İşlenmiş Granit, 79.7 bin ton ve 5.6 milyon dolar ihracatla, diğer önemli ürünümüz olarak kaydedilirken, söz konusu ürün ihracatında, bir önceki yılın eş dönemine göre miktarda %13.4, değerde de %32.4 oranında azalış görülmüştür. Bu ürün grubunda en fazla ihracat, 3.9 milyon dolarla Almanya’ya yapılırken, 892.6 bin dolarla İtalya diğer önemli pazarımız olmuştur.

SONUÇ

Dünya doğal taş rezervlerinin yaklaşık üçte biri ülkemizde olmasına ve dünya doğal taş ihracatından % 10 pay almasına rağmen Türkiye bu potansiyelini kullanmada arzu edilen seviyede değildir. Doğal taşlarımızın dış piyasalarda daha da önemli bir gelir kaynağı haline gelmesi için, modern teknolojilerin kullanılarak blok üretimindeki kayıpların asgariye indirilmesi, taşların işlenmesinde kullanılan teknolojinin daha da geliştirilmesi ve ayrıca, ocak, fabrika ve atölyeler ile pazarlama ve yapılarda taş montajı işlerinde çalışacak mühendis, formen, tekniker usta ve çırakların malzeme üretim teknolojisi, tasarım ve montajı konularında eğitilmesi özel önem taşımaktadır. Sektörün yaşadığı bu eksikliklerin giderilmesiyle birlikte ihracatının 2010 yılı sonunda 3 milyar doları aşmasını hedefliyoruz.

( http://www.immib.org.tr/312.aspx ) adresinden alınmıştır.

[Enes YELMAN]

[ındent]********yelmanlar marble******[/ındent]